Genieten van kunst, is als een rituele zuivering voor de geest. Musea open, we kunnen eindelijk weer genieten. Veel van onze plannen in december belanden achter de gesloten deuren van de corona lock-down en zijn vervlogen. Wel nog te zien is de solotentoonstelling “Behind the Forest” van Remy Jungerman in het Stedelijk Museum. Geboren in Moengo (Suriname), opgeleid in Paramaribo en Amsterdam (Rietveld), is zijn werk een fraaie kruisbevruchting tussen zijn wortels, zijn hart en hoofd: de geometrische patronen van het westers modernisme (De Stijl: Rietveld, Mondriaan) vloeien organisch over in niet-westerse tradities (Surinaamse Winti religie).
Als zodanig past deze tentoonstelling goed in het recente beleid van Nederlandse musea om ruimte te maken voor meer en andere perspectieven en completere verhalen, zich in te zetten voor meer inclusie en diversiteit aan bezoekers, medewerkers, kunstenaars.
Bakabushi
Artistiek betekent 2005 voor Remy Jungerman een keerpunt: de begrafenis van zijn vader, het bezoek aan het familiegraf van zijn moeder brachten hem in nauw contact met de Marroncultuur van de Bakabushi (People Behind the Forest). Als afstammelingen van uit de plantages naar het bos gevluchte slaven, ontwikkelden zij hun eigen op Afrikaanse tradities gebaseerde cultuur en religie. In de Winti-religie kennen aarde, water, lucht en bos ieder hun godenrijk, met eigen bovennatuurlijke wezens (winti) en magische rituelen. Om dichter bij je voorouders en geesten te kunnen komen, ze om hulp of advies te vragen, wordt het lichaam ingesmeerd met kaolien (witte klei ofwel pimba). Om overleden voorouders te gedenken, worden schouderdoeken gedragen, waarbij ieder geometrisch stoffenpatroon haar eigen symbolische betekenis heeft.
Magische esthetiek
Jungerman weet elementen van de winti-religie fraai te combineren met de strakke lijnen, vormen en felle kleuren van De Stijl. Hout, kaolien en textiel, maar ook flessen, spijkers, kralen, zijn Jungerman’s basisingrediënten voor een magische mix. De geometrisch patronen van de schouderdoeken, ingesmeerd met kaolien en vervolgens weer met lijnen ingekerfd, passen wonderwel bij de rechte belijning van kubussen, vlakken, latten van de Stijl. Je ziet een gelaagd geheel dat magie combineert met esthetiek.
Het vlaggenschip van de tentoonstelling vond ik het werk Visual Deities (2019): opgebouwd uit een enorme tafel (Kabra Tafra: de tafel die voor de voorouders wordt gedekt) van met kaolien en lijnen bewerkte stoffen, staand op 58 poten in een bedding van opgedroogde rivierklei. Erboven, drie grote horizontale structuren, zwevend als luchtschepen. Ze deden me denken aan mammoettankers, containerschepen, maar ook een verwijzing naar de oorspronkelijke slaventransportschepen. Door hetwerk in één grote ruimte te presenteren, krijgt het volume, kan het zweven in de lucht.
Eenheid in diversiteit
Behalve in zijn horizontalen (zijn dragers van het verleden), verwijst Jungerman ook in zijn verticale rasterwerken, kubussen, wandpanelen, zeefdrukken en collages naar de rituelen en gebruiken van de Marroncultuur. Zijn collages, zoals bv in Red Bakru (2010) en Garden of Eden Sacrifice (2011), krijgen extra kracht door de herhaling van beelden: ritueel te slachten kippen, de gehoornde duivel, maskers, godenbeelden, drankflessen komen binnen hetzelfde en tussen verschillende werken in een andere vorm of kleur telkens weer terug.
Jungerman weet tradities van verschillende culturen naadloos met in elkaar te combineren tot een gelaagd, esthetisch geheel. Ga het zien, ga het zien!
Waar?
Stedelijk Museum Amsterdam, 20 november 2021 t/m 10 april 2022
Zie ook
Website Remy Jungerman: remyjungerman.com
Tentoonstelling Stedelijk Museum: www.stedelijk.nl
Overzicht werken: ronmandos.nl/artist/remy-jungerman/
Remy Jungerman in atelier: hollandsemeesters.info