Borealis. Life in the Woods
Eindelijk, eindelijk. Eindelijk kunnen we weer: naar een museum, om kunst te zien. Of zoals Jeroen Toirkens mij vertelde, dat hij eindelijk zijn verhaal kan laten zien. Meteen reserveerden Frederike en ik een eerste tijdslot dat beschikbaar was op 5 juni, voor de tentoonstelling ‘Borealis’ van fotograaf Jeroen Toirkens en schrijver Jelle Brandt Corstius in het fotomuseum in Den Haag.
Eindelijk daarmee aandacht voor een onderbelicht gebied in de wereld, namelijk de boreale bossen. Tussen 2016 en 2019, bezochten Jeroen en Jelle deze bossen op acht verschillende reizen verspreid over het noordelijk halfrond, van Noorwegen en Schotland tot Rusland, Canada en Alaska.
Groene longen
Het gelijknamige boek had ik al gekocht, een webinar bijgewoond in februari, nu de tentoonstelling nog. Met prachtige foto’s en verhalen kunnen zij eindelijk hun werk groots laten zien, en ons het belang laten inzien van deze bossen voor de mens, als leefomgeving voor de inheemse volken die van deze bossen afhankelijk zijn, als levensbron, als productiebos. Maar vooral ook als een enorme bufferzone voor de broeikasgassen die we uitstoten.
Zij laten zien hoe deze groene longen, die in oppervlak groter zijn dan de tropische regenwouden, de CO2 opnemen die wij zelf direct of indirect door onze activiteiten uitademen en de O2 produceren die voor onze roze longen nodig is om te blijven leven.
Deze tentoonstelling illustreert het verhaal goed. De mooie beelden vestigen de aandacht op het belang van het eindeloze groen. Het laat zien hoe mensen in evenwicht leven in en van de natuur, en hoe we uit evenwicht raken door de stelselmatige roofbouw die we op deze boreale bossen plegen.
Boom van de dag
Door de ondoordringbaarheid van deze noordelijke bossen, bleven ze lang buiten beeld. De eindeloosheid maakte de kwetsbaarheid van deze bossen niet direct tastbaar. Door de foto’s en verhalen van Jeroen en Jelle dring je wel diep door in deze bossen en tot de mensen die er wonen. Dan blijken oneindige bossen toch eindig als we doorgaan met wat we doen.
Jeroen fotografeerde ook iedere dag een ‘boom van de dag’. Hiermee belicht hij niet alleen een enkele boom, maar krijgt het bos ook een eigen, intiem gezicht: door de individuele portretten ga je het bos beter zien. Het bos wordt majestueus, het wordt zichtbaar dat iedere boom haar eigenheid heeft en pas tot haar recht komt in haar samenhang met andere bomen. En zo een metafoor vormt voor de mens.
Een bos is geen optelsom van bomen
Deze fototentoonstelling laat ook zien hoe groot onze houthonger is. Nu fossiele brandstoffen worden uitgefaseerd, en de mens op zoek is naar nieuwe of duurzame vormen van energie en grondstoffen, is onze houthonger groter dan ooit. Op het noordelijk halfrond worden bossen sneller gekapt dan geplante bomen aangroeien. Er dreigt een kaalslag van dit bos en voor het leven van de mensen die er wonen.
In deze boreale gebieden, waar het vaak meer dan honderd jaar duurt voordat een boom volgroeid is, haalt de kap van bomen niet alleen individuele bomen weg, het vernietigt het hele ecosysteem. Zoals de Cree het zeggen: “met de aanplanten van een boom heb je nog geen bos…” en “een bos is veel meer dan een stel bomen bij elkaar”. Het duurt eeuwen voordat het complexe systeem van onderlinge verbindingen en uitwisseling wordt opgebouwd en je een bos terug krijgt.
Slow-journalistiek in optima forma
Ik had het werk van Jeroen Toirkens en Jelle Brandt Corstius van tevoren al goed bekeken in hun boek. Maar de grote foto’s op de tentoonstelling lieten me extra goed beseffen wat het belang is van de boreale bossen. De foto’s, van mensen en bomen, op groot én klein formaat bieden ook een zekere intimiteit. De verhalen over streken van achter onze horizon geven een mooie indruk van het leven in deze boreale bossen dat ook voor ons voortbestaan van belang is.
Ga!, het kan nog een zomer lang tot 3 oktober, en laat je omringen door fantastische foto’s van Borealis, en luister naar de verhalen van mensen en bomen. Na 3 oktober moet je naar Anchorage, Alaska om het werk te zien. Zeker de moeite waard.
Voor informatie:
Borealis
Heel veel beelden en verhalen zijn te vinden op de site van Jeroen:
www.jeroentoirkens.com
Het boek:
Borealis – Trees and People of the Northern Forest van Jelle Brandt Corstius en Jeroen Toirkens (Uitgeverij Lannoo, ISBN 9789401452373).