Entartete kunst, nazi-sympathieën, kunst en propaganda toen en nu, lang deze kunst bekijken, audiotour luisteren.
Al deze onderwerpen kwamen langs tijdens mijn bezoek aan het Singer Museum en gaven veel stof tot nadenken.
Waarom verbied je kunst?
Islamitische Staat vernietigt eeuwenoude kunst, ‘onze’ calvinisten lieten zich vol agressie gaan tijdens de Beeldenstorm. Wellicht omdat waarden en overtuigingen worden gekwetst, om aandacht te trekken en een statement te maken.
Stalin verbood avantgardistische kunst en propageerde sociaal realisme als ondersteuning van zijn ideeën.
En Hitler? Die Entartete kunst uit de musea verwijderde en in 1937 tentoonstelde? Was hij er bang voor, probeerde hij het op deze manier te controleren? En eigenlijk gek denk je dan: dat velen er zo nog van konden genieten. Best bezochte tentoonstelling ooit las ik ergens. Hij veilde het werk zelfs daarna (en verbrandde de rest).
En wat doen de huidige politici? Ook hier weer geluiden om grensverleggende kunst die ertoe doet belachelijk te maken.
In het Singer Museum in Laren zag ik Duits expressionistisch werk dat tijdig is ondergedoken en dat natuurlijk ondanks het verbod toch gemaakt bleef worden. Door kunstenaars die vluchtten (Max Beckmann woonde en werkte tijdens WOII in A’dam) of stiekem verder schilderde zoals Emil Nolde.
Emil Nolde (1867-1956)
Nolde noemde de honderden aquarellen die hij schilderde na zijn verbod ‘Ungemahlte Bilder’.
Ik kende er al een paar omdat Jan Baas plaatjes van deze kleurrijke aquarellen liet zien, om ons bij het schilderen te inspireren. Zie voorbeelden, waaronder ook een namaaksel van mijzelf 😉
In het Singer ging ik rustig zitten voor het olieverf schilderij ‘Warme Wind’ van Nolde uit 1915. Mooi vond ik. Geen kust, slechts golven en hemel, al ontdekte ik groene zeiltjes. En hoe langer ik zat te kijken, hoe roder dit werk werd. Reageerden de staafjes en kegeltjes in mijn oog hierop? Geen idee.
Ook ander werk van Nolde sprak me aan. Toen ik later las dat Nolde stevige nationaal socialistische sympathieën had, toen vond ik dat een vervelend idee. Kun je houden van werk van een schilder die ideeën heeft die je niet aanstaan? Wel denk ik, maar het schuurt toch.
Interessant ook om te bedenken dat zijn werk wel verboden werd, ondanks zijn pro Nazi-sympathieën. En Goebbels schijnt ook snel na het verbod zijn geliefde Nolde’s uit zijn kantoor te hebben verwijderd. Mens, kunst, propaganda. Om over na te denken.
Audio Tour
Toen ik alles rustig had bekeken, nam ik toch de audio-tour eens ter hand die ik meestal direct afwijs. Zo achteraf, in het laatste stille uurtje van het museum, voegde het wel degelijk wat toe deze verhalen van de directeur te beluisteren.
Zie foto waar ik voor het werk van Paula Modersohn-Becker zit, een belangrijke pionier van het Duits expressionisme.
Jullie zijn trouwens…. te laat. De tentoonstelling is voorbij.
Klik op afbeelding voor vergroting en informatie
Bemerk een hiaat in mijn algemene kunstontwikkeling..
Wat is entartete kunst?
Ja, fijn Arlette dat je dat vraagt. Je zal niet de enige zijn die geen beeld heeft bij Entartete kunst:
Entartete Kunst is een Duitse term die in nazi-Duitsland (1933-1945) werd gebruikt om kunst aan te duiden die niet aan de eisen van het nationaalsocialistische regime voldeed.
Het ging vooral om moderne kunst uit die tijd, zoals abstracte kunst en het expressionisme. Het betekent in het Nederlands “ontaarde kunst” (of: gedegenereerde), daarbij refererend aan de door de nazi’s wel esthetisch en moreel juist geachte “Arische” kunst.
Het betrof een campagne van de NSDAP om de Duitse kunstwereld onder haar controle brengen, zodat deze voor propagandistische doeleinden van de staat kon worden ingezet.
Goebbels stelde in opdracht van Hitler een reizende tentoonstelling samen van ‘ontaarde kunst’ om zo Duitsers te laten zien hoe de Joodse of anderszins geperverteerde kunstenaars de Duitse ziel probeerden te vergiftigen.
Leuk artikel hierover, waarin inderdaad genoemd werd dat deze tentoonstelling ook kans voor veel mensen was om deze kunst in het echt te genieten.
Link naar artikel (NRC)